Poczajów znajduje się na grzbiecie wzgórza, ok. 18 km na południowy zachód od Krzemieńca (Wołyń).
Nieznana jest data założenia klasztoru, znanego dziś jako Poczajowska Ławra Zaśnięcia Bogurodzicy, czyli Ławra Uspienska. Wiadomo, że mnisi prawosławni mieszkali na tych terenach już w XII w., czyli przed powstaniem klasztoru. Wtedy miały tu nastąpić pierwsze objawienia maryjne.
W czasie najazdów mongolskich w XIII w. na terenie Poczajowa schroniła się grupa zakonników z kijowskiej Ławry Pieczerskiej. Legenda mówi, że to Matka Boska obroniła wzgórze przed Mongołami. Po odstąpieniu najeźdźców na wzgórzu miał pozostać odcisk stopy Maryi. Wówczas to mnisi mieli zdecydować o osiedleniu się w tym rejonie na stałe.
W 1527 r. król Zygmunt Stary nadał klasztorowi specjalne przywileje. Szczególną troską otoczyła klasztor żona sędziego łuckiego Anna Hojska, ona też w 1597 r. podarowała klasztorowi cudowną ikonę Matki Boskiej.
W ostatnich dekadach przed I rozbiorem Polski protektorem Ławry Poczajowskiej był Mikołaj Bazyli Potocki, który w poblizu ławry dostapił cudownego nawrócenia. Za 60 tys. złotych polskich wzniósł on w monasterze sobór Zaśnięcia Matki Bożej - największą i najbardziej okazałą cerkiew widoczną z dala. Znajduje się w niej cudowna ikona MB Poczajowskiej.
Również dzięki zabiegom Potockiego w 1773 Poczajowska Ikona Matki Bożej została ukoronowana koronami błogosławionymi przez papieża. Uroczystość ta odbyła się z udziałem tysiąca katolickich kapłanów obrządków wschodniego i łacińskiego oraz blisko 100 tys. wiernych.
W latach 1713-1832 klasztor należał do grekokatolików. Za pomoc powstańcom listopadowym odebrany został bazylianom i przekazany. prawosławnym, a rok później nadano mu rangę ławry. W czasach ZSRR część zespołu klasztornego była czynna (choć zakazano pielgrzymek), a część zamieniono na muzeum ateizmu. Znajdował tu się także szpital psychiatryczny.
W skład zespołu architektonicznego Ławry Poczajowskiej wchodzą: Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w stylu rokoko z XVIII w., cerkiew Świętej Trójcy z XVII w., klasztor (budynek z XVIII w.), sobór Świętej Trójcy z początku XX w. oraz dzwonnica.
Ławra w Poczajowie to jeden z największych ośrodków maryjnych na Ukrainie.
Przed wejściem do Ławry kobiety powinny przykryć głowę i ramiona i założyć długą spódnicę.
Trafiliśmy tu w momencie, kiedy kobiety kończyły układać dywan z kwiatów i ziół. Okazało się, że było to święto Matki Boskiej Zielnej - czyli Święto Wniebowstąpienia. Nie byliśmy tego świadomi. Przypadkiem trafiliśmy w "dziesiątkę". Było bardzo dużo pielgrzymów i panowało podniecenie przed mającą się rozpocząć za godzinę procesją przeniesienia kopii ikonu cudownego obrazu z soboru Trójcy Świętej do soboru Uspienskiego. Procesja szła po dywanie, kobiety zdejmowały buty i szły na boso, zbierały kwiaty i zioła i zabierały do domów. Po przejściu procesji niewiele z dywanu zostało...
Spore przeżycie - widok rozmodlonych tłumów...