Turew, Kopaszewo, Brodnica, Jaszkowo. Chłapowscy - wzór pracowitości i gospodarności

Turew - była w posiadaniu rodziny Chłapowskich od połowy XVIII wieku. Tu urodził się w roku 1788 Dezydery Chłapowski. Jego ojciec, Józef, starosta kościański słynny utracjusz i birbant, podjął wystawnym obiadem, uczestników zwycięskiej szarży pod Samosierrą. Dezydery podobnie jak większość narodu, a zwłaszcza młodszego pokolenia, uległ czarowi Napoleona, a cesarz polubił go. Rozpoczął służbę w pułku piechoty dowodzonym przez Antoniego Sułkowskiego. Za męstwo w bitwie pod Tczewem otrzymał order Legii Honorowej. Dostał się do niewoli i został internowany. Wolność odzyskał po zawarciu pokoju w Tylży. Wkrótce awansował na kapitana i został adiutantem generała Dąbrowskiego, a następnie oficerem ordynansowym cesarza. U boku Napoleona wziął udział w kampanii hiszpańskiej, austriackiej, moskiewskiej i saskiej. Za szarże na czele szwadronu otrzymał też godność barona cesarstwa. W 1812 r. podczas odwrotu uratował generała Dąbrowskiego rannego pod Berezyną. Jednak w miarę upływu czasu Chłapowski coraz krytyczniej oceniał Napoleona i możliwość odzyskania przez Polskę niepodległości dzięki cesarzowi. Ostatecznie rozgoryczony postawą Napoleona złożył rezygnację i ustąpił ze służby. Dwudziestopięcioletni Dezydery w 1813 r. objął majątek dziada - Turwię. Majątek ten był poważnie zadłużony, jednak wierzyciele zgodzili się na stopniową spłatę długu. Chłapowski wyjechał do Anglii, gdzie przez półtora roku zwiedzał przodujące gospodarstwa. Nie tylko obserwował i uczył się, ale również pracował fizycznie na roli poznając dogłębnie różne rodzaje prac. Przed opuszczeniem Anglii zakupił nowoczesne narzędzia rolnicze. Po powrocie do kraju rozpoczął reorganizację i unowocześnianie majątku. Okoliczni ziemianie widząc wprowadzane zmiany wróżyli mu rychłe bankructwo. Zaczął zmieniać gospodarstwo od wprowadzenia płodozmianu. Wzdłuż pól założył pasy ochronne z drzew i krzewów, stwierdzając, że ochrona taka wpływa pomyślnie na plony. Jako pierwszy w Polsce zastosował dreny. Jako pierwszy w Wielkopolsce stosował nawozy zielone. Musiał zmienić tradycyjne nastawienie pracowników. Przykładem może być opór przed używaniem żelaznych pługów. Majątek zaczął szybko przynosić dochody. Ze Szwajcarii sprowadził mleczne krowy, wprowadził hodowlę owiec mięsno-wełnistych, rozwijał też hodowlę koni. W Turwi wybudowano jedną z pierwszych w poznańskim cukrowni. Powstała też gorzelnia, browar i olejarnia. Wprowadzone zmiany szybko zaowocowały. Przejął majątek obciążony zawrotną na owe czasy sumą długów - po niespełna 17 latach zostały one całkowicie spłacone. Z czasem znacznie powiększył majątek; dokupił Brodnicę, Manieczki, Przylepki, Kopaszewo, Karmin i Goździchowo. Objął 11 tys. mórg, a zostawił spadkobiercom - 34 tys. W latach 1823-25, wyprzedzając postanowienia władz, przeprowadził w swoich dobrach uwłaszczenie chłopów. Zajęcia gospodarcze porzucił na wieść o wybuchu powstania listopadowego. Mianowany został generałem. Walczył pod Grochowem, a następnie na Litwie. Po upadku powstania był internowany w Prusach, a następnie skazany na 2 lata więzienia, konfiskatę dóbr oraz utratę praw politycznych. Król pruski skrócił karę więzienia do roku, a konfiskatę zamienił na grzywnę w wysokości 22 tys. talarów. Był gotów darować całą karę pod warunkiem, że generał zrzeknie się majątku w Wielkopolsce obejmując w zamian dobra w Brandenburgii. Chłapowski odrzucił tę propozycję uznając, że najważniejsze jest "utrzymanie ziemi polskiej w polskim ręku". Zapłacił grzywnę i rok spędził w fortecy pod Szczecinem. Przymusowa bezczynność spowodowała, że zajął się pracą pisarską. Chętnie dzielił się swoimi doświadczeniami. Od 1834 r. bezpłatnie brał dwunastu uczniów na dwa lata. Każdy z nich praktykował w kolejnych gałęziach gospodarstwa, a następnie specjalizował się w jednej z nich. Przyczyniali się oni do rozpropagowania w kraju zasad nowoczesnego rolnictwa. Obecnie w pałacu mieści się stacja Zakładu Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, a na terenach obejmujących obszar dóbr D. Chłapowskiego utworzono Agroekologiczny Park Krajobrazowy jego imienia.

Kopaszewo
W XIX w. wieś była własnością rodzin Zakrzewskich i Skórzewskich. W sierpniu 1831 r. w gościnie u Honoraty Skórzewskiej przebywał Adam Mickiewicz. W 1844 r. gen. D. Chłapowski kupił wieś, w której początkowo gospodarzyła córka Zofia z mężem Janem Koźmianem, a po jej samobójczej śmierci najmłodszy syn generała, Kazimierz. W rękach rodziny Chłapowskich wieś pozostawała do 1939 r. W 1868 r. gościła w pałacu Helena Modrzejewska, żona Karola Chłapowskiego. Pałac klasycystyczny, wyb. w 1801 r. przez Ludwika Skórzewskiego. Przebudowany w latach 1921-23. Piętrowy z okazałym czterokolumnowym portykiem jońskim wielkiego porządku, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem. Dach dwuspadowy z naczółkami.

Kolejny pałac związany z rodziną Chłapowskich znajduje się w Brodnicy (gm Brodnica).
W parku w Brodnicy wznosi się eklektyczny pałac, nawiązujący do form renesansowych.
W rękach Mańkowskich pałac był do 1939 roku. W latach 90. XX wieku od Agencji
Własności Rolnej Skarbu Państwa odkupił go i wyremontował .Jerzy Mańkowski, syn
ostatniego przedwojennego właściciela. W pałacu, w którym właściciel mieszka z rodziną
od 1999 roku, są także pokoje gościnne. Można tu przyjechać na weekend, jak i
zorganizować konferencję czy szkolenie. Specyficznego klimatu nadają mu pamiątki, które Jerzy Mańkowski przywiózł z Afryki, gdzie spędził ponad dwadzieścia lat życia.
"Pałac w Brodnicy Śremskiej został wybudowany w 1890 roku przez moją prababkę Antoninę Chłapowską, wnuczkę generała Dezyderego Chłapowskiego - oficera ordynansowego Napoleona - barona cesarstwa francuskiego i mojego pradziada Wacława Mańkowskiego. Ostatnimi właścicielami, przed reformą rolną, byli moi rodzice Kazimierz Mańkowski i Zofia Potocka, wnuczka Anny Działyńskiej z Kórnika.
Pałac wykupiłem od Skarbu Państwa i odremontowałem aby stworzyć ekskluzywne miejsce dla gości, których przyjmuję wraz z żoną, w warunkach takich jakich można oczekiwać w domu prywatnym (pamiątki, albumy, obrazy, książki itd.)" - tak na stronie http://www.brodnicamansion.com/ pisze obecny właściciel pałacu Jerzy Mańkowski.

Jedziemy do Jaszkowa położonego na terenie Rogalińskiego Parku Krajobrazowego.
Od 10 lat działa tu prężnie Centrum Hippiki Jaszkowo. Jego twórcą i właścicielem jest Antoni Chłapowski, potomek generała Dezyderego Chłapowskiego. Ośrodek powstał na dawnych włościach jednego z dowódców powstania Listopadowego, Dezyderego Adama Chłapowskiego- pradziadka obecnego właściciela.
Antoni Chłapowski, jest człowiekiem o niesamowicie bogatej przeszłości- kierowca taksówki, kierowca rajdowy, a przede wszystkim i prawie przez całe życie jeździec i zawodnik.
Uprawiał wyczynowo wyścigi samochodowe formuły Ford - zdobył tytuł mistrza Danii, wicemistrza Szwecji, wicemistrza Beneluxu oraz uzyskał II-gą lokatę do finału Mistrzostw Świata w 1972 r.
Po kilkuletniej karierze w wyścigach Antoni Chłapowski zamienił konie mechaniczne na żywe. Ukończył renomowaną Szwedzką Szkołę Instruktorów w Stroemsholm, w której uzyskał najwyższy stopień instruktorski RIK III. Swoją karierę kontynuował jako doskonały jeździec, reprezentant Szwecji w sportach konnych.
Przez wiele lat Antoni Chłapowski trenował w najbardziej renomowanych stajniach Europy. Obecnie jest doskonałym trenerem, propagatorem w Polsce sportu jeździeckiego dzieci i młodzieży na pony, zawodowym podkuwaczem. Dzięki jego wszechstronnej działalności w Centrum Hipiki istnieje klub jeździecki, szkoła podkuwaczy, zainicjowany został projekt szkoły berajtrów.
Zaczynał od dwóch stajni w starych oborach. Teraz ma cztery stajnie z około 180 końmi, trzy kryte ujeżdżalnie, hotel w odnowionym pałacu i przystań.
Kiedy wchodzimy i opuszczamy Centrum Hippiki zatrzymujemy się przed niezwykłą modlitwą autorstwa Antoniego Chłapowskiego.

Zdjęcia (18)

Komentarze (3)